Sümeroloji alanında dünyaca tanınan bilimsel çalışmalara imza atan Muazzez İlmiye Çığ, Mersin'de tedavi gördüğü hastanede 110 yaşında yaşamını yitirdi.

MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ KİMDİR?

Türk arkeolog, dilbilimci ve Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ, 20 Haziran 1914’te Bursa’da dünyaya geldi. Çığ’ın ailesi, Kırım’dan Anadolu’ya göç etmiş Kırımlı bir ailedir.

İlkokul eğitimine Çorum’da başlayan Muazzez İlmiye Çığ, ailesiyle birlikte Bursa’ya taşındıktan sonra eğitimine burada devam etti. Bursa’da Fransızca ve keman dersleri aldığı özel bir okul olan Bizim Mektep’e gitti. 1926 yılında sınavla Bursa Kız Muallim Mektebi’ne (Bursa Kız Öğretmen Okulu) girdi ve 1931 yılında mezun oldu. İlk öğretmenlik görevine babasının da öğretmen olarak çalıştığı Eskişehir’de başladı ve bu mesleği burada 4.5 yıl boyunca sürdürdü.

1936 yılında akademik kariyerine yönelmeye karar veren Çığ, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin Hititoloji bölümüne kaydoldu. Burada Nazi Almanyası’ndan Türkiye’ye sığınan ünlü akademisyenlerden ders alma fırsatı buldu. Prof. Dr. Hans Gustav Güterbock’tan Hitit dili ve kültürü, Prof. Dr. Benno Landsberger’den ise Sümer ve Akad dilleri ile Mezopotamya kültürü üzerine eğitim aldı.

1940 yılında üniversiteden mezun olduktan sonra İstanbul Eski Şark Eserleri Müzesi’nde çalışmaya başlayan Muazzez İlmiye Çığ, Çiviyazılı Belgeler Arşivi’nde uzman olarak görev yaptı. Aynı yıl Kemal Çığ ile evlendi. Müzedeki görev süresi boyunca Sümer, Akad ve Hitit dillerinde yazılmış on binlerce tableti temizledi, sınıflandırdı ve numaralandırarak düzenli bir arşiv oluşturdu. Çığ ve ekibi, 74 bin tabletten oluşan bir çiviyazılı belgeler arşivi kurarak bu alanda büyük bir başarıya imza attı. Ayrıca, 3 bin tabletin kopyasını çıkararak bunları katalog halinde yayımladı.

Muazzez İlmiye Çığ, bilimsel çalışmalarını uluslararası platformlara da taşıdı. 1957’de Münih’te düzenlenen Oryantalistler Kongresi’ne katıldı. 1960 yılında Heidelberg Üniversitesi’nde altı ay süreyle araştırmalar yaptı. 1965 yılında Roma’da sergilenen Hitit eserlerini Londra’ya taşıyarak bu kültürün daha geniş kitlelere tanıtılmasına katkıda bulundu. 1972 yılında emekliye ayrıldı.

Emekli olduktan sonra yurtdışında bir süre yaşayan Çığ, 1988 yılında Philadelphia’da düzenlenen Asuroloji Kongresi’ne katıldı. Bu dönemde, Sümerolog Samuel Noah Kramer’in “History Begins at Sumer” adlı eserini Türkçeye çevirerek “Tarih Sümerle Başlar” adıyla yayımladı. Kitap büyük bir ilgi gördü ve bu başarının ardından Sümer ve Hitit kültürlerini tanıtmak için çocuklara yönelik de eserler kaleme aldı. 1993 yılında yayımlanan “Zaman Tüneliyle Sümerlere Yolculuk” adlı kitabıyla birlikte toplam 13 kitap yazdı.

Çığ, akademik başarıları ve kültürel mirasa katkıları nedeniyle Meslek Hizmet Ödülü, Özgür İnsan Ödülü ve Melvin Jones Dostluk Ödülü başta olmak üzere birçok prestijli ödüle layık görüldü.

Muazzez İlmiye Çığ, akademik çalışmalarıyla Türkiye’de tarih ve arkeoloji biliminin gelişimine öncülük etmiş ve Sümeroloji alanında tüm dünyada tanınan bir bilim insanı olarak tarihe geçmiştir.